Demokratik düzene aykırı!

CHP milletvekilleri 2023’te “Yükseköğretim Yasası ile Bazı Yasalarda Değişiklik Yapılmasına Dair Yasa’nın” disiplin cezalarını düzenleyen maddelerindeki derslere katılmama, üniversitelerde bildiri afiş çalışmaları, toplantı düzenlemek gibi çeşitli hükümleri hakkında iptal başvurusunda bulundu. Yüksek Mahkeme, söz konusu başvuruyu Şubat 2024’te karara bağladı ve dün Resmi Gazete’de gerekçeli kararını açıkladı.

‘EYLEMLER AÇIK DEĞİL’

CHP, söz konusu yasa kapasamında; ders içerikli çalışmalara katılmama, izinsiz bildiri-afiş çalışması ve toplantı düzenleme, kurumun işleyişini ve hizmetlerini engelleme bozucu eylemlerde bulunma, örgüt üyesi olmama, öğrencilerin rektör kararıyla kurum binalarına alınmaması yönündeki cezaların iptalini istedi. CHP, söz konusu disiplin cezalarını gerektiren eylemlerin açık ve anlaşılır olmadığı ve temel ilkeler eylemlerin somutlaştırılmasının idareye bırakılmasının yasama yetkisinin devredilmezliği ilkesini ihlal ettiği gerekçesiyle anayasaya aykırı olduğunu gerekçe gösterdi. 

İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ VURGUSU

Yüksek Mahkeme, yaptığı inceleme sonucunda yükseköğretim kurumlarında izinsiz bildiri dağıtma, afiş veya pankart asmanın disiplin cezasının verilmesinin anayasaya aykırı olduğunu belirtti. AYM’nin gerekçesinde; “anayasa güvencesiyle herkesin düşünce ve kanaatlerini söz, yazı, resim veya başka yollarla açıklama ve yayma hakkının bulunduğu” anımsatıldı. “Başka yollar” ifadesiyle her türlü ifade aracının anayasal koruma altında olduğu bildirildi. Söz konusu araçların dağıtımında sınır öngörülmeksizin izin şartı getirilerek, disiplin yaptırımına bağlanması ifade özgürlüğünün kategorik olarak sınırlandırılması sonucunu doğurduğu belirtildi. Bu açıdan; ifade özgürlüğü kapsamındaki eylemlerin izin yoluyla disiplin yaptırımına tabi tutarak sınırlamanın demokratik düzene uymadığı gerekçesiyle anayasaya aykırı olduğu belirtildi. Bunun yanı sıra Yüksek Mahkeme, izinsiz toplantı düzenlemekten kaynaklı disiplin cezasının toplantı hakkını sınırlandırılması gerekçesiyle anayasaya aykırılık oluşturuduğundan iptal kararı verdi. AYM’nin iptal kararlarının hepsi 9 ay sonra yürürlüğe girecek.

DÖNER SERMAYEDE ‘KAMU’ VURGUSU

AYM, CHP’nin 2022’de Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü kapasmındaki düzenlemelerin iptali için de başvuru da bulundu. Bu başvurular arasında müdürlüğe bağlı döner sermayeye 150 milyon TL ve Cumhurbaşkanı kararıyla tutarın beş katına çıkarılması hükmünün iptali de talep edildi. Yüksek Mahkeme, söz konusu sermayenin kamu gelir ve giderleriyle doğrudan ilintili olması nedeniyle CBK ile düzenlenemez yasal alanda kaldığına hükmetti. Yüksek Mahkeme, bu gerekçeyle düzenlemenin anayasaya aykırı olduğunu belirtip iptal kararı verdi.

BOŞANMA DAVASININ REDDİ SONRASI 3 YIL BEKLEME KURALI İPTAL 

Yüksek Mahkeme, dünkü yayımladığı kararlar arasında; boşanma davası reddinin kesinleşmesinden sonra 3 yıl boyunca ortak hayatı yeniden kuramayan çiftlerle “evlilik birliğinin temelden sarsıldığı” gerekçesiyle boşanma davası açabilmesini öngören kuralını iptal etti. Kararda kuralın, makul olmayan bir süre boyunca ilgililerin boşanma kararı elde etmelerine imkan tanınmadığı ve evlilik birliğini uzun bir süre boyunca sona erdiremeyen ilgililere katlanamayacakları bir külfet yüklendiğinin anlaşıldığı belirtildi.