Cumhuriyet’in 100. yılı: Kadın mücadelesinin sesi

Cumhuriyet gazetesi, kuruluşundan bu yana kadın haklarını ve sorunlarını gündeme taşı ve kadınların sesi oldu. Gazetemiz kadınların kazanılmış haklarını paylaşırken kadınlara yönelik anketler yaptı. Türkiye’de 5 Aralık 1934’te ulu önder Mustafa Kemal Atatürk öncülüğünde Türk kadınlarına seçme ve seçilme hakkı verilmesini gazetemiz manşetine taşıdı. Cumhuriyet, 6 Aralık 1934 tarihli sayısında, “Türk kadını haklarının en büyüğünü aldı” başlığını atmıştır. “Türk kadınlığı sevinç ve heyecan içinde” başlıklı haberde, “Büyük Millet Meclisi, dün yaptığı tarihi toplantıda kadınların mebus seçme ve seçilmelerini alkışlar arasında ittifakla kabul etti. Kadınlara istihab hakkı verilmesi memlekette büyük memnuniyet uyandırdı, bugün Ankara’da bir içtima yapılacak, Meclis’e telgraflar yağıyor” ifadeleriyle kadınların seçme ve seçilme hakkına kavuşmasına yer verildi.

BÜTÜN KADINLAR IŞBAŞINA, HAYAT KAVGASINA!

Kadınların sesi olan Cumhuriyet, haberlerin yanında anketlere de yer verdi. 13 Mart 1933 yılında yer alan bir ankette “Erkekle kadın bir olabilir” mi sorusu yer aldı. Şuküfe Nihal Hanım’ın ankete verdiği cevapta ise “Bir cemiyette kadınlar aynı şartlar içinde bulunmalıdır. Bütün kadınlar işbaşına, hayat kavgasına” ifadelerini kullandı.

KADINLARIN HAK EYLEMİ

Kadınların kazanılmış haklarının gündeme gelmesinin yanı sıra kadınların yaptıkları eylemler de sık sık gazetemizde yer aldı. Cumhuriyet, yıllardır süren kadına şiddet sorunundan, kadınların kazanılmış haklarının hedef alınması kadar birçok konuyu gündeme getirerek kamuoyu oluşturmaya çalıştı. 8 Ekim 2000 tarihinde Ankara’da “Dünya Kadın Yürüyüşü” olarak ilk merkezi bir miting gerçekleştirildi.

Cumhuriyet, “Kadınların hak eylemi” başlığıyla konuyu gündeme taşıdı. Haberde, “2000 Yılı Dünya Yürüyüşü etkinlikleri çerçevesinde Ankara’daki miting düzenleyen kadınlar, şiddete karşı insanlar hakları, yoksulluğa karşı ortak paylaşım ve her tür ayrımcılığa karşı eşitlik istediler” ifadelerini kullandı.

KADINLARI DURDURAMAZSIN

2000’li yılların başından itibaren mevcut iktidarın kadınların kazanılmış hakların hedef almasının ardından, gazetemizde konuya ilişkin haberler eleştirel bir biçimde yer aldı. Kadınları hedef alan söylemlerin artmasıyla kadına şiddette de yakın dönemde artış yaşandı. Birçok kadın hakları savunucusuna göre de şiddettin artmasında en önemli etkenlerden biri İstanbul Sözleşmesi’nden çekilme kararı oldu. Türkiye 24 Kasım 2011 de “Kadınlara Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi yani İstanbul Sözleşmesi’ni ilk imzalayan ülke oldu ancak 20 Mart 2021 tarihinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasıyla bir gecede sözleşmeden çıkıldı.

21 Mart 2021 tarihinde Cumhuriyet, kadınların karara tepki göstererek eylem yapmasını gündeme taşıyarak “Kadınları durduramazsın” başlığı attı. Haberde ise “Tek adamın kararıyla Türkiye’nin İstanbul Sözleşmesi’nden çekilmesi kadınları isyan ettirdi” denildi. İstanbul Sözleşmesi’nin ardından 6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun iktidar ve yakınları tarafından hedef alındı. Cumhuriyet, sözleşmeden çıkılmanın ardından yüzlerce kadının öldürülmesini ve faillerin cesaret bulmasını eleştirel olarak gündeme taşıdı.

İLK DÜNYA GÜZELİMİZ

Çağdaşlaşmanın ve kadın haklarının yanında duran Cumhuriyet’in, 3 Temmuz 1932 tarihinde düzenlediği yarışmada “Türkiye Güzellik Kraliçesi” seçilen ardından 31 Temmuz 1932 yılında Belçika’da yapılan yarışmada bir ilki gerçekleştirerek “Dünya Güzellik Kraliçesi” olan Keriman Halis, 31 Temmuz 1932’de Türkiye’nin ilk dünya güzeli seçilen kadını oldu. 1 Ağustos 1932’de gazetemiz, “Türkiye güzeli Keriman Halis H. dünya kraliçesi intihap edildi” başlığı attı.

KAZANIMLARIN MİTİNGİ

Yasanın çıkmasının ardından 7 Aralık 1934’te Türk Kadınlar Birliği, İstanbul’da Beyazıt Meydanı’nda kutlama mitingi ve Beyazıt’tan Taksim’e bir yürüyüş düzenledi. Kadınların haklarının sesi olan Cumhuriyet, “Kadınların kutlu sesi” başlığı attı. Haberde ise “Türk kadınına saylav seçmek ve seçilme hakkının Büyük Millet Meclisi’nce kabulü memleketin her tarafında büyük sevinç doğurmuştur. Kadınlar toplanarak bayram yapmış, Atatürk’e Büyük Millet Meclisi’ne, Cumhuriyet Halk Fırkası’na teşekkür ve bağlılık telgrafları çekmişlerdir” denildi. Ayrıca ulu önder Mustafa Kemal Atatürk’ün Türk Kadınlar Birliği’ne cevabı da yer alıyor. Atatürk, “Erdemli Türk kadınlığının yeni çalışma yolunda kendine düşen büyük işi güvençle başaracağına kuşku yoktur” ifadelerini kullanıyor.

BASKI VARSA DİRENİŞ BAKİDİR

Cumhuriyet, her 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü’nde de kadınların hak taleplerini manşete taşıdı. Cumhuriyet 8 Martlarda şu başlıkları attı: “Baskı varsa direniş bakidir”, “Alanlarda kadın sesi”, “Kadınlar kabul etmiyor vazgeçmiyor”, “Boyun eğmeyiz” ve “Kadın korkusu” 6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremlerin ardından da Cumhuriyet kadınların sesini duyurmaya çalıştı. “Felaketin yükü kadının sırtında” başlığını atan gazetemiz, depremzede kadınların sorunlarını kamuoyuna ulaştırdı. 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü’nde kadınlara yapılan müdaheleler, kadınların kazanılmış haklarının hedef alınması gibi birçok konu gazetemizin ilk sayfalarında yer aldı.