Bazı çöller neden daha soğuk olur?

Bir çölden bahsedildiğinde muhtemelen sonsuz bir kum denizini, kavurucu sıcak altındaki kum tepelerini ve kavurucu bir Güneşi hayal ediyorsunuzdur. Ancak bu çöl ikliminin sadece bir yüzüdür. Sahra ve Büyük Avustralya Çölü’nün ötesinde, bazı çöl ortamları daha çok soğuk sıcaklıklarla ilişkilidir.

Chip’te ayrıntıları verilen çöller, çok az yağış alan alanlar olarak tanımlanır ve bunun sıcaklıkla hiçbir ilgisi yoktur. Çoğu çöl aşırı sıcaktır ve gündüz sıcaklıkları 54°C’ye kadar çıkar, ancak nem eksikliği ve kumun zayıf ısı tutma özellikleri nedeniyle geceleri çok düşük sıcaklıklara iner.

Soğuk çöller

Alternatif olarak, bazı çöller gece veya gündüz olmasına bakılmaksızın uzun süreler boyunca soğuk iklimlere sahiptir. Bilim insanları bunları basitçe soğuk çöller olarak adlandırıyor. Bunlar, sıcak çöllerin aksine, genellikle ılıman bölgelerde, platolar veya sıra dağlar gibi yüksek rakımlarda bulunurlar. Genellikle havayı nemle zenginleştiren kıyı sularından ayrılmış olarak iç kesimlerde yer alırlar.

Gobi Çölü

Bunlara verilebilecek en belirgin örneklerden biri Kuzey Çin ve Güney Moğolistan’daki Gobi Çölü’dür. Burada yazları sıcak olsa da, kış aylarında sıcaklıklar -38°C’ye kadar düşebilmektedir. Bu kadar soğuk kalabilmesinin nedenlerinden biri, Dünya üzerindeki yüksek enleminin yanı sıra deniz seviyesinden yaklaşık 910 ila 1.520 metre yükseklikte bir platoda yer almasıdır.

Gobi Çölü’nün kuruluğu yağmur gölgesi etkisinden kaynaklanmaktadır. Güneyinde Hint Okyanusu’ndan gelen nem açısından zengin bulutları engelleyen Himalaya Dağları bulunur.

Patagonya Çölü

Bir başka örnek ise Arjantin’in en büyük çölü olan Patagonya Çölü’dür. Bu çölde yaz mevsimleri nispeten sıcaktır, ancak kış mevsiminde sıcaklık ortalaması sadece 3°C iken nadiren 12°C’yi aşar.

Büyük Havza Çölü

ABD’de Sierra Nevada ile Wasatch Sıradağları arasında bir alanı kaplayan Büyük Havza Çölü (Great Basin Desert) gibi soğuk çöl iklimlerinin örnekleri de bulunur.

Kutup çölleri

Kuzey Kutbu ve Antarktika’nın bazı kısımları da kutup çölleri olarak sınıflandırılır. Örneğin Antarktika Kutup Çölü, teknik olarak dünyanın en büyük çölüdür ve genellikle yılda 50 milimetreden az yağmur alır ve bunların çoğu kar veya buz kristalleri olarak yeryüzüne düşer. Kutup çölleri, dondurucu soğuk havalar fazla su buharı tutamadığı için çok fazla yağış almaz.

Bir bütün olarak Antarktika, dünyadaki en kurak kıtadır. Antarktika’nın, uygun bir şekilde Kuru Vadiler olarak adlandırılan en kurak bölgelerinden bazıları, yaklaşık 2 milyon yıldır bir damla bile yağış görmemiştir.