2022 İnternet Sansürü Raporu: En çok Erdoğan ve ailesi hakkındaki haberler engellendi

2022 yılında kaç alan adı, haber, sosyal medya paylaşımı ve sosyal medya hesabının erişime engellendiğini gösteren Free Web Turkey 2022 İnternet Sansürü raporu yayımlandı. 

1 Ocak-31 Aralık 2022 dönemini yansıtan rapora göre; geçen yıl 35 bin 66’sı alan adı, 3 bin 196’sı haber, 2 bin 90’ı sosyal medya paylaşımı ve 184’ü sosyal medya hesabı olmak üzere en az 40 bin 536 URL için erişim engeli kararı verildi.

EN ÇOK ERDOĞAN VE AİLESİ HAKKINDAKİ HABERLER ENGELLENDİ

Haber kategorisinde sayı itibarıyla en çok hükümet ile AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve ailesi hakkındaki usulsüzlük iddialarına değinilen haberler engellendi. 

Alan adı engellemesinde ise “Muhalif siteler” olarak kodlanan, hükümet ideolojisine taban tabana zıt bir yayın politikası benimseyen internet gazetelerine uygulanan erişim engelleri ön plana çıktı.

Erişim engeli getirilen haberlere dair örneklere de yer verilen raporda internet özgürlüklerine ilişkin yasal düzenlemeler, rakamlara yansımayan erişim engelleri, sosyal medya platformlarının şeffaflık raporlarına göre Türkiye’de internet sansürünün ne boyutta olduğu ve uluslararası kurum/kuruluşların basın özgürlüğü raporlarına göre Türkiye’nin durumuna da yer verildi.

MUHALİF SİTELER, 51 KEZ ERİŞİME ENGELLENDİ

2022’de 35 bin 66 ile en fazla erişim engeli, alan adlarına uygulandı.

Bu 35 bin 66 alan adının 35 binini “Yetişkin, bahis, dolandırıcılık, finansal siteler, terör” temalı yayımlar yaptığı iddia edilen siteler oluştururken onu 51 ile “Muhalif siteler” takip etti.

“Muhalif siteler” ifadesi ile Etkin Haber Ajansı (ETHA), Mezopotamya Ajansı, Kızıl Bayrak, Jin News, Siyasi Haber, Umut Gazetesi, Komün Dergi, Gazete Yolculuk, Özgür Gelecek, PİRHA, Yeni Demokrasi ve Kaldıraç Dergisi gibi hükümetin ideolojisine taban tabana zıt bir yayın politikası benimseyen gazetelerin internet siteleri kast edildi.

Muhalif sitelere ait en az 53 alan adı 51 farklı kararla erişime engellendi. Muhalif siteler arasında alan adı en çok engellenen ise ETHA oldu. 2022’ye etha28.com alan adı üzerinden yayım yaparak başlayan ETHA, yılı etha49.com adresinden yayım yaparak kapattı. Buna göre 2022’de ajansın tam 21 alan adı için erişim engeli kararı verildi.

“Diğer” kategorisinde ise en az 13 URL erişime engellendi ve buna 10 kararla ulaşıldı. Bu kategoride sosyal medya platformu Tumblr, Manga kültürüne yer veren Mangago, içerik dağıtım ağı Bunny CDN, haber kuruluşu Deutsche Welle, dijital araştırma projesi Radio Garden ve Havrita gibi platformlar yer aldı.

EN ÇOK ENGELLEME İL JANDARMA’DAN GELDİ

Alan adı kategorisinde en çok URL engelleyen mercilerin dağılımına bakıldığında ise birinci sırada 12 bin 208 ile Adana İl Jandarma Komutanlığı yer alırken onu 5 bin 252 ile Denizli İl Jandarma Komutanlığı ve 4 bin 983 ile Elazığ İl Jandarma Komutanlığı takip etti.

İl Jandarma Komutanlıkları tarafından engellenen tüm URL’ler “yetişkin, bahis, dolandırıcılık, finansal siteler, terör” temalı yayım yaptıkları iddiasıyla engellendi.

İlk yedi sıra İl Jandarma Komutanlıklarından oluşurken sekizinci sırada 866 URL ile Türkiye Futbol Federasyonu (TFF), dokuzuncu sırada ise 852 URL ile Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) yer aldı.

TFF’nin engellediği alan adlarının korsan maç yayımı yapan sitelere, SPK’nın engellediği alan adlarının ise izinsiz foreks işlemi yapan sitelere ait olduğu tespit edildi.

MUHALİF SİTELERİN ENGELLENME GEREKÇESİ: ‘MİLLİ GÜVENLİK’

Alan adlarının engellenme gerekçelerine bakıldığında ise birinci sırada “yasa dışı ve/veya müstehcen içerikli paylaşımlar yapılması” yer aldı.

“Milli güvenlik ve kamu düzeninin korunması” gerekçesiyle erişime engellenen alan adlarının tamamı, “Muhalif Siteler” alt başlığında da belirtilen ve hükümetin ideolojisiyle taban tabana zıt bir çizgide yayım yapan gazeteler oldu.

Erişime engellenen en az 3 bin 196 haberin konularına göre dağılımına bakıldığında ise birinci sırada AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve ailesi hakkındaki usulsüzlük iddialarına değinilen haberler yer aldı. Bu konuyu ele alan toplam bin 770 haber için erişim engeli kararı verildi.

Onu, 517 ile AKP’ye yakın kişi ve organizasyonlar hakkındaki usulsüzlük iddialarının anlatıldığı haberler takip etti.

Ardından ise 402 ile Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın eski avukatı hakkındaki içerikler geldi. Bu kategoride, bir dönem Erdoğan’ın avukatlığını yapan Mustafa Doğan İnal hakkındaki içerikler yer aldı.

“Şirket” ve “AKP’ye yakın kişi ve organizasyonlar” kategorisinde yer alan haberlerin büyük bir kısmında adı geçen kişi ve şirketler, hükümetle yakın bir ilişki içerisinde olmanın yanı sıra devletle iş ortaklığı da yapmaktadır. Dolayısıyla bu kategoriler altında etiketlenen haberleri “Hükümet ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve ailesi” kategorisinde değerlendirmek de mümkündür.

EN ÇOK HABER ENGELLEYEN MERCİ

“Haber” kategorisinde en çok URL engelleyen mercilerin dağılımına bakıldığında ise birinci sırada 404 URL ile Küçükçekmece 1. Sulh Ceza Hakimliği yer aldı.

Onu 282 URL ile Ankara Batı 2. Sulh Ceza Hakimliği ve 252 URL ile İstanbul Anadolu 3. Sulh Ceza Hakimliği takip etti.

Haberlerin engellenme gerekçelerinde ise birinci sırada “kişilik hakları ihlali” yer aldı. 2022 yılında erişime engellenen 3 bin 196 haberin 3 bin 191’i “kişilik hakları ihlali”, 3’ü “milli güvenlik ve kamu düzeninin korunması, 2’si ise “zaman aşımı, haberin o tarihte ‘gerçeklik ve doğruluk’ kriterlerini karşılamasının artık bir önemi kalmadığı” gerekçesiyle engellendi.

Kişilik hakları ihlali nedeniyle engellenen haberlerde zirve Cumhurbaşkanı Erdoğan ve ailesinde Kişilik hakları ihlali nedeniyle engellenen haberlerin temel dağılımına bakıldığında, bin 770 haber ile en çok hükümet ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve ailesini konu edinen haberlerin erişime engellendiği görüldü.

Onu 515 ile AKP’ye yakın kişi veya organizasyonlar hakkındaki haberler takip ederken üçüncü sırada ise 402 haber ile Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın eski avukatı Mustafa Doğan İnal hakkındaki haberler yer aldı.